Tháng tư năm 1865, ngày 9, tướng Lee của quân đội Miền Nam Hoa Kỳ ký vào văn bản đầu hàng trước quân đội Miền Bắc. Ngày 12, lễ tiếp nhận đầu hàng được tổ chức. Trong buổi lễ hôm đó, tướng Lee, vị tướng của phe bại trận được quân đội Miền Bắc thắng trận, chào đón như một người hùng. Cuộc chiến Nam Bắc của Hoa kỳ kéo dài đúng 4 năm giữa phe Miền Bắc với chủ trương giải phóng nô lệ và phe Miền Nam chủ trương duy trì chế độ nô lệ. Cuộc chiến Nam Bắc đã cướp đi của nước Mỹ 620 nghìn sinh mạng và hàng triệu người thương tật! Nhưng đó là cuộc chiến "có hậu". Đội quân bại trận được cấp khẩu phần ăn, được trở về nguyên quán với kể cả ngựa chiến của mình, và trên hết là được tôn trọng một cách chân thành! Đúng sai thuộc về nhiệm vụ phán xét của lịch sử, nhưng nhiệm vụ hòa giải hòa hợp dân tộc đã được một dân tộc chưa đầy một trăm năm lịch sử này (vào lúc đó), làm rất tốt.
Tháng tư năm 1975, 110 năm sau, ngày 30, kết thúc cuộc chiến Việt Nam, một cuộc nội chiến mang đầy những dấu ấn quốc tế. Niềm vui xen lẫn nỗi buồn, nụ cười hòa cùng nước mắt! Cho đến hôm nay có quá nhiều tên gọi cho ngày lịch sử đặc biệt này, kể cả những tên gọi khá kỳ lạ: "ngày bị đồng minh phản bội". Nhưng có lẽ, "Ngày kết thúc chiến tranh" và "Ngày thống nhất đất nước" là những tên gọi được nhiều người chấp nhận nhất. Chiến tranh kết thúc, ai cũng thấy, ai cũng biết. Nhưng những cuộc chiến âm thầm, cuộc chiến trong lòng người hình như vẫn còn âm ỉ! Đất nước đã thống nhất về một mối, nhưng dân tộc Việt vẫn chưa thực sự hòa giải, chứ đừng nói đến hòa hợp!
Chợt nhớ câu chuyện của một vị sĩ quan QĐNDVN, khi tiếp nhận bàn giao của đại tướng Dương Văn Minh ngày 30 tháng 4 đã nói : "Các ông không thể chuyển giao cái không còn ở trong tay". Thoạt nghe thì đúng là không còn cái gì để chuyển giao, nhưng suy nghĩ sâu hơn một chút, sẽ thấy ông Minh có một thứ rất quan trọng để chuyển giao, đó chính là tấm lòng và suy nghĩ không muốn máu của quân đội hai phía và của nhân dân đổ thêm một giọt nào nữa! Phải chi vị sĩ quan nọ nói với ông Minh: "Cảm ơn các ông, dân tộc Việt Nam cảm ơn các ông!" thì hay biết mấy!
Đúng sai thuộc về nhiệm vụ phán xét của lịch sử! Hòa giải hòa hợp dân tộc là nhiệm vụ của chúng ta, những đứa con Việt trên cả ba miền và trên khắp thế giới. Hãy lịch sự với nhau thêm chút nữa! Hãy yêu thương nhau thêm chút nữa! Hãy chung lưng đấu cật với nhau thêm chút nữa, nhất là khi đất nước đứng trước hiểm họa ngoại xâm!
Một ông tướng Đài Loan, trong một phát biểu hồi năm ngoái, khi nổ ra xung đột giữa Trung Quốc và Phi Luật Tân, đã tuyên bố thẳng thừng, Đài Loan sẵn sàng đứng về phía Trung Quốc nếu xảy ra xung đột, mặc dầu Đài Loan là đồng minh của Mỹ và Phi. Ghê chưa! Sự đồng cảm dân tộc lớn hơn cả ý thức hệ!
Khi tướng Grant và đội quân Miền Bắc kính cẩn bồng súng chào trước tướng Lee và đội quân Miền Nam, họ trở thành kẻ chiến thắng thực sự!
Đông Giang, 30 tháng 4 năm 2013
Vũ Đông Thám -K7
